ดอกโสนบานเช้าจริงรึ…

ดอกโสนจะบานตอนเช้าจริงหรือเปล่า? ผมมีโอกาสได้ลิ้มลองรสชาติอาหาร ทอดไข่เจียวใส่ดอกโสน สุดยอด มันเข้ากันได้ดีมาก อร่อยอย่าบอกใคร ต้นโสนที่ไร่ภูกาญจน์ จำนวนสองต้น เป็นชนิดดอกใหญ่ ซึ่งเมล็ดโสนอาจจะติดมากับกองดิน ที่ผมสั่งซื้อดินจากทุ่งนา เพื่อสำหรับปลูกผักไว้กิน เลยโชคดีได้ต้นโสน โดยที่ไม่ต้องลงมือปลูกด้วยตัวเอง ซื้อดินแถมต้นโสน…

โสน (อ่านว่า สะโหฺน) ชื่อตามท้องถิ่น โดยทั่วไปเรียก โสน ภาคเหนือเรียก ผักฮองแฮง เป็นพืชใน จีนัส Sesbania เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง ใบประกอบแบบขนนก ดอกช่อ สีเหลือง รูปร่างแบบดอกแคหรือดอกถั่ว ในใบมีสารสีเหลืองกลุ่มแคโรทีนอยด์ ใช้แต่งสีเหลืองในขนมหลายชนิด เช่น ขนมดอกโสน ขนมขี้หนู ขนมบัวลอย โดยนำดอกโสนมาบดหรือโม่ผสมกับแป้ง นอกจากนั้น ดอกโสน เป็นดอกไม้ประจำจังหวัดพระนครศรีอยุธยา


ต้นโสน เป็นพันธุ์ไม้ล้มลุก เป็นพุ่มขนาดกลางจนถึงขนาดใหญ่ก็มี ลำต้นสูงเปราะบางเพราะไม่มีแก่น ข้อนข้างจะหักง่ายหากเจอลมแรงๆ สูงประมาณ 2–3 เมตร มีกิ่งก้านห่างๆ ใบเล็กฝอยคล้ายกับใบมะขามหรือใบกระถิน ดอกสีเหลืองคล้ายดอกแค แต่ดอกเล็กกว่า มีฝักยาว มีเมล็ดในฝักคล้ายกับถั่วเขียวแต่ฝักยาวกว่า

ต้นโสน มักจะขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยเฉพาะตามริมคูน้ำ ริมคลอง ในที่ชื้นแฉะ พื้นที่ชุ่มน้ำ เป็นพืชขึ้นง่าย ไม่ต้องหมั่นดูแลเอาใจใส่มากนัก เป็นพืชที่เจริญเติบโตง่าย
ดอกโสน มีรสหวานชวนรับประทานมาก สามารถนำมาประกอบอาหารได้หลายชนิด เช่น นำมาชุบแป้งทอดกรอบ รับประทานกับขนมจีนน้ำพริก ดอกโสนจิ้มน้ำพริกมะนาว แกงดอกโสน ดอกโสนผัดน้ำมันหอย ยำดอกโสน ขนมดอกโสน และอื่นๆอีกมากมาย

สรรพคุณทางยาสมุนไพร เอาต้นโสนมาเผาไฟให้เกรียม แล้วเอามาต้มชงเอาน้ำดื่ม เป็นยาขับปัสสาวะ ดอกโสนนำมาผัดน้ำมันเล็กน้อย หรือเอามาลวกจิ้มน้ำพริกรับประทาน เป็นยาแก้ปวดมวนท้อง
คุณประโยชน์ด้านการเกษตร ใบและรากต้นโสนนั้นให้ธาตุอาหารไนโตรเจน โดยเฉพาะรากของต้นโสนจะสะสมสารอาหารที่จำเป็นแก่พืช ถ้าเราปลูกต้นโสนไว้เยอะๆ เมื่อเวลาโสนออกดอก ก็เก็บกินดอกบางส่วน บางส่วนปล่อยให้ติดฝัก เพื่อเก็บฝักแก่ไว้ขยายพันธุ์ เมื่อได้ฝักแล้วจึงค่อยไถหรือฟันต้นโสน อาจจะฝังลงดินหรือสับเป็นท่อนๆ ปล่อยให้ย่อยสลายเป็นปุ๋ย เป็นอาหารของพืชต่อไป

ดอกโสนบานเช้าจริงรึ?…ความจริงดอกโสนบานทั้งวัน บานจนเหี่ยว การเก็บดอกโสนไม่ว่าจะเป็นเวลาไหนก็ตาม เช้า สาย บ่าย เย็น เราก็ยังได้ดอกโสนที่มีคุณค่าทางโภชนาการ คุณค่าทางยาสมุนไพร ดังนั้นต้นโสนจึงเป็นพืชที่มากกว่าพืช เป็นพืชที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ให้อยู่กับคนไทย บนพื้นแผ่นดินไทย ตลอดไป…