รังต่อหัวเสือบนกิ่งไผ่ตงลืมแล้ง

ผมเองได้มีโอกาสได้เห็นได้สัมผัสตัวหนอน และตัวอ่อนของต่อหัวเสืออย่างใกล้ชิด จะด้วยความบังเอิญหรือความตั้งใจของเจ้าต่อหัวเสือก็ตาม ที่ได้เลือกสถานที่บริเวณนี้ ทำการก่อร่างสร้างตัวจนเป็นรังต่อหัวเสือขนาดเท่าลูกฟุตบอล

ปลายปีของทุกปี ก็จะได้เวลาทำการตัดแต่ง ลำ กิ่งก้านของไผ่ตงลืมแล้ง พร้อมกับใส่ปุ๋ย ใส่น้ำ เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการที่จะผลิตหน่อไม้ ขายในฤดูแล้ง ซึ่งก็จะมาเยือนอีกรอบในอีก 2-3 เดือนข้างหน้านี้

และทุกครั้งที่ตัดแต่งกิ่งไผ่ มักจะได้ของแถมติดไม้ติดมือมาด้วย นั้นก็คือ รังผึ้ง น้ำหวานจากรังผึ้ง จำนวนอย่างน้อยๆ 3-4 รัง นี้เฉพาะในสวนไผ่ตงลืมแล้งเท่านั้น ไม่รวมรังผึ้งที่พบบนต้นไม้ที่อยู่ภายในไร่แห่งนี้


ต้นปีที่ผ่านมา ผมเดินสำรวจเพื่อค้นหารังผึ้ง ภายในสวนไผ่ตงลืมแล้ง ที่ปลูกไว้จำนวน 300 กว่ากอ ไม่พบรังผึ้งเลย แต่มีสิ่งที่ทำให้ประหลาดใจมากๆ นั้นก็คือรังต่อหัวเสือ ขนาดประมาณเท่ากำปั้น ตรงบริเวณปลายกิ่งไผ่ตงลืมแล้ง ที่สูงจากดินประมาณ 3 เมตร อยู่ทางด้านเหนือของสวนไผ่ตงลืมแล้ง

ซึ่งเราก็รู้ๆกันอยู่ว่าเจ้าต่อหัวเสือ นี้มันเป็นศัตรูตัวเอกของผึ้งเลยที่เดียว ดังนั้นการที่เราพบเจ้าต่อหัวเสือในระบบนิเวศน์แห่งนี้ นั้นย่อมแสดงว่าพื้นที่ของเราไร้มลพิษ ปลอดภัยจากสารเคมี เพราะว่าธรรมชาติของเจ้าต่อหัวเสือ เป็นแมลงที่กินสัตว์ เช่น ตัวอ่อนแมลงอื่น ซากสัตว์ เป็นอาหาร และยังจัดเป็นแมลงตัวห้ำ อีกทั้งเป็นแมลงที่ดูดน้ำหวานจากเกสรดอกไม้

ดังนั้นการที่เราไม่สามารถค้นหา หรือพบรังผึ้งในพื้นที่บริเวณใกล้ๆกับรังต่อหัวเสือ จึงไม่น่าเป็นเรื่องแปลก แต่ตรงกันข้าม พื้นที่ใกล้เคียงที่ห่างออกไปไม่เกิน 100 เมตร จะต้องมีรังผึ้งทำรังอย่างแน่ๆ เพราะว่าเจ้าต่อหัวเสือจะต้องอาศัยตัวผึ้งและตัวอ่อนของผึ้ง เป็นอาหารของลูกๆของมันเอง ซึ่งมันเองก็อยู่ระหว่างกำลังสร้างรัง และรังก็จะมีขนาดใหญ่ขึ้นไปเรื่อยๆ

ผมลองค้นหารังผึ้งอีกครั้งหนึ่ง อย่างที่คาดคิดเอาไว้ พบรังผึ้งจำนวน 4 รัง รังที่หนึ่งอยู่บนต้นสะเดาอินเดีย สูงจากพื้นดินประมาณ 10 เมตร ห่างจากรังต่อหัวเสือไปทางทิศตะวันออกประมาณ 40 เมตร รังนี้หมดสิทธิ์ได้น้ำหวานแน่ๆสูงจังขึ้นไปตีไม่ไหว รังที่สองอยู่บนต้นตะขบ สูงจากต้นตะขบประมาณ 3 เมตร ห่างจากรังต่อหัวเสือไปทางทิศตะวันออก ประมาณ 30 เมตร

รังผึ้งรังที่สามและที่สี่ ไม่คาดคิด พบอยู่ใกล้ๆกับสวนไผ่ตงลืมแล้งนี้เอง เป็นสวนผักหวานป่าโครงการที่ 1 ซึ่งปลูกไว้จำนวน 200 กว่าต้น และห่างจากรังต่อหัวเสือประมาณ 10 เมตร อยู่ทางด้านทิศตะวันตก และยิ่งคาดไม่ถึงเข้าไปอีก นั้นก็คือ รังผึ้งทั้งสองรังอยู่สูงจากพื้นดินประมาณ 1 เมตร รังแรกอยู่บนต้นตะขบ รังที่สองอยู่บนต้นมะเขือพวง สองรังนี้ไม่รอดแน่…

รังต่อหัวเสื้อที่พบครั้งแรกนั้นขนาดประมาณเท่ากำมือ เวลาผ่านไปเกือบ 8 เดือน ปัจจุบันนี้รังต่อหัวเสือมีขนาดประมาณเท่าลูกฟุตบอลและอาจจะมีใหญ่กว่า แถมรังห้อยลงต่ำมาอีก อาจจะเป็นเพราะว่ารังใหญ่ขึ้น น้ำหนักมากขึ้น เลยทำให้กิ่งไผ่ที่รังต่อหัวเสือ เกาะอยู่รับน้ำหนักไม่ไหว

เวลาเดินผ่าน หรือเดินไปตัดหน่อไม้ เสียวทุกที เกรงว่าสักวันหนึ่ง เจ้ารังต่อหัวเสือมีขนาดใหญ่มากๆจน กิ่งไผ่รับน้ำหนักไม่ไหว แล้วหล่นลงมา จะเกิดอะไรขึ้น ยิ่งช่วงนี้ได้เวลาที่จะตัดแต่งไผ่ และตัดลำไผ่เพื่อใส่ปุ๋ยใส่น้ำ โอกาสที่จะทำให้ต่อหัวเสือแตกออกจากรังก็เป็นไปได้

ผมก็เลยตัดไฟตั้งแต่ต้นลม ถือโอกาสจัดการรังต่อหัวเสือ เสีย ไม่น่าเชื่อ รังต่อหัวเสือขนาดเท่าลูกฟุตบอล จะมีต่อหัวเสือที่สามารถทำอันตรายได้ เป็นร้อยๆตัว ลองคิดดู ถ้าเราโดนมันเข้ามาต่อย ไม่ตายก็คางเหลือง เพราะว่าต่อหัวเสือ ทำงานเป็นทีม…ตาย

หลังจากที่ได้กำจัดรังต่อหัวเสือ ออกไปแล้ว ไม่น่าเชื่อ ผมพบรังผึ้งใหม่อีกจำนวน 2 รัง อยู่บนกิ่งไผ่ตงลืมแล้ง สูงจากพื้นดินประมาณ 3-4 เมตร ซึ่งอยู่ใกล้ๆกับกิ่งไผ่ที่เคยเป็นที่อยู่ของรังต่อหัวเสือนั้นแหละ รังผึ้งที่พบใหม่นี้น่าจะเป็นรังผึ้งที่แตกรังมาใหม่

ก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ดี อย่างน้อยๆทำให้รู้ว่า เมื่อเราเลือกที่จะให้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของผึ้งแล้ว และเลือกที่จะได้ประโยชน์จากรังผึ้งแล้ว ศัตรูของผึ้งโดยเฉพาะต่อหัวเสือ ต้องกำจัดออกไป และเพื่อความปลอดภัยของเราเองด้วย นี้แหละคือการทำเกษตรชีวภาพที่จะต้องได้อย่างเสียอย่าง…ขอโทษนะเจ้าต่อหัวเสือ