มดแดง ไข่มดแดง สิ่งแวดล้อมและชีวิตที่พอเพียง

…สุดยอดอาหารอีสานคือไข่ มดแดง ต้มยำทำแกงหมกไฟใบตอง แต่พอดี มดตัวน้อยน้อย ออกไข่กลมกลมรีรี มันเป็นของดีมันแซบอีหลีไข่มดแดง ขึ้นกกโกกกหว้า ไปหาแย่ไข่มดแดง…อาหารจากธรรมชาติ อาหารที่ไร้สารพิษ คนอีสานช่างเลือกอาหารชนิดนี้ได้ดีจริงๆ จะด้วยความบังเอิญหรือเป็นความตั้งใจ ไข่มดแดง จึงเป็นอาหารประจำท้องถิ่น ที่มีคุณค่าทางโภชนาการ มีโปรตีนสูง

เมื่อก่อน ผมคิดว่าจริงหรือเปล่า ที่มดแดงชอบสร้างรังบนต้นหว้า และจริงหรือเปล่าที่เวลาจะเก็บไข่มดแดง ต้องไปหาแย่ไข่มดแดง เฉพาะที่ต้นหว้าเท่านั้น ซึ่งความจริงแล้ว มดแดงชอบที่จะสร้างรังบนต้นไม้ทุกชนิด บ่อยครั้งที่เรามักจะได้ยินว่า เกษตรกรสวนมะม่วง มักจะมีปัญหากับมดแดง ที่มาสร้างรังบนต้นมะม่วง

ทำไม มดแดงจึงชอบต้นมะม่วง ด้วยความที่ ต้นมะม่วงมีลักษณะที่เหมาะสม ขนาดใบไม่เล็กหรือใหญ่มากเกินไป ใบไม่หยาบหรือแข็ง มีใบจำนวนมาก ไม่ผลัดใบในช่วงหน้าแล้ง ดังนั้นเราจึงพบเห็นรังมดแดงบนต้นมะม่วง นอกจากนี้ยังมีต้นไม้ชนิดอื่น ที่มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับ ต้นมะม่วง เช่น สะเดา ชมพู่ หว้า ลิ้นจี่ ลำไย เงาะ ส้ม ขี้เหล็ก เป็นต้น และต้นไม้ที่มักจะพบรังมดแดงน้อย หรือไม่พบเลย เช่น กระถิน สัก ยางนา ขนุน และไม้ที่ผลัดใบต่างๆ


ซึ่งคุณลักษณะทั่วๆไปของมดแดงนี้เอง ที่ทำให้คนอีสาน หันมาประกอบอาชีพเลี้ยงมดแดง การนำไข่มดแดงมาประกอบอาหาร หรือสร้างรายได้นั้นถือเป็นที่นิยม จึงทำให้ชาวบ้านมีการเลี้ยงมดแดงกันมากขึ้น การเลี้ยงมดแดงหรือสร้างเป็นฟาร์มมดแดงจึงเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่ช่วยให้ชาวบ้านมีรายได้จากการขายไข่มดแดงพร้อมทั้งยังช่วยลดการใช้สารเคมีซึ่งถือเป็น ต้นทุนที่สูงมากโดยมดแดงช่วยกำจัดศัตรูพืช ตลอดจนยังเป็นการรักษาสภาพแวดล้อมที่ดีอีกด้วย

การที่ไข่มดแดงมีราคาค่อนข้างแพง ขณะที่ไข่มดแดงมีปริมาณไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาด ซึ่งส่วนใหญ่ได้จากธรรมชาติและปริมาณที่ได้ค่อนข้างต่ำ การแก้ปัญหานี้ทำได้โดย ต้องทำให้รังมดแดงแต่ละรังมีปริมาณไข่มดแดงมากขึ้น ดังนั้นการที่จะการเลี้ยงมดแดงเพื่อการค้า จำเป็นที่จะต้องมีการศึกษา ถึงปัจจัยแวดล้อมที่เกี่ยวข้องทั้งการดำรงชีวิตและการเพิ่มผลผลิตไข่มดแดง ทำให้ทราบชีวิตความเป็นอยู่ของมดแดง ตลอดจนขั้นตอนและปัจจัยที่มีผลต่อการเพิ่มผลผลิตไข่มดแดงต่อรังและต่อต้น

รู้เขารู้เรา รู้ว่ามดแดงชอบสภาพพื้นที่อย่างไหน อย่างไร ต้นไม้อะไรที่ชอบ อาหารอะไรที่เป็นของโปรด ช่วงเวลาไหนที่เราสามารถเก็บไข่มดแดงได้ และได้ปริมาณมากๆ เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว ใครที่มีพื้นที่เป็นสวนป่า ศึกษาข้อมูล ทดลองเลี้ยงมดแดง เพื่อการค้า นอกจากจะได้อาหารที่มีคุณค่า การอนุรักษ์มดแดง การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมแล้ว ยังทำให้เรามีรายได้เสริมหรือรายได้หลัก แบบพอเพียงและยั่งยืนอีกด้วย